Puranda ve Arkaik Priene’nin Lokalizasyonu Üzerine Yeni Bir Öneri: Samsun (Mykale) Dağı, Çatallar Tepe Mevkii

Günümüzde aynı zamanda Dilek Yarımadası olarak adlandırılan Samsun (Mykale) Dağı, B. Anadolu coğrafyasının en özel alanlarından bir tanesidir ve bölgenin tarihin her döneminde önemli olduğu anlaşılmaktadır. Bu coğrafyada 2020 yılında ekibimiz tarafından yeni yüzey araştırması çalışmasına başlanılmıştır. Çalışmalar kapsamında Çatallar Tepe Mevkii’ndeki kalıntı buluntular da ayrıntılı incelenmiştir. Söz konusu bölge, Dağı üzerindeki stratejik alanlardan tanesidir. 857 m yüksekliğindeki alandan bakıldığında Kuşadası Körfezi zamanların Latmos olan Söke Ovası çok net şekilde izlenebilmektedir. Bölgede geçmiş yıllarda kazı çalışmaları gerçekleştirmiş H. Lohmann Tepe’deki kalıntıların Melia Antik Kenti’ne Arkaik Panionion Kutsal Alanı’na ait olabileceğini iddia etmiştir. Lohmann, Herodotos’un “Panionion, Mykale Burnu’nda kutsal yerdir; kuzeye bakar…” ifadesinden yola çıkarak tapınağın mevkiinde olması gerektiğini ifade Fakat bu lokalizasyon önerisini destekleyecek herhangi buluntu yoktur. yerleşiminin kimliğinin anlaşılmasında Dağı’nın baskın kültsel merkez Priene gözden kaçırılıyor gibidir. mevcut kalıntılarını gördüğümüz alana Geç Klasik Dönem’de kurulmuştur. Priene’nın nerede hala tartışmalıdır. Kentleşme süreçleri incelendiğinde yerleşimlerin yüksek noktalardan kıyılara indiği kalıntılar ile arazide kurulan kenti arası kuş uçuşu yaklaşık 5.5 km dir. Tepe’de gerçekleştirdiği sırasında üzerinde ΠР]ΙΗΝΕ[ΩΝ (Priene..?) yazısı stroter (?) parçası bulmuştur. Bize göre yerleşimin kimliğini anlamamız açısından söz oldukça önemlidir. Priene’ye veya azından Priene’nin kent dışı alanına olma olasılığı bize yüksektir. Mevkii’nde yaptığımız incelemeler Dönem surlarının yanı sıra daha erken tarihli düşündüğümüz sur kalıntıları tespit edilmiştir Kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla coğrafya yer alan kökleri edilenden erkene, MÖ II. binyıla kadar uzanması olasıdır. Hitit Kralı Murşili’nin Arzawa Konfederasyonu üzerine düzenlediği sefer Puranda kentini almak için uğraştığı ilgili yıllıklardan Puranda’nın lokalizasyonu konusunda çeşitli öneriler bulunmaktadır. Bazı dilbilimciler aranması ısrarla belirtmektedir. A. Ünal isimleri arasındaki fonetik benzerliğe dikkat çekerek Puranda=Priene dile getirmiştir. görüş uzun yıllar araştırmalar kazılar gerçekleştiren sayın ekibi bizce Panionion’u değil, muhtemelen ya ona ait, tapınağı keşfetmiş olmaları kuvvetle muhtemeldir.